De 10 beste boeken over de gevangenis en gevangenisverhalen 2024

Toen ik klein was heb ik tijdens een open dag de gevangenis De Karelskamp te Almelo bezocht. Dit was een paar weken voordat de gevangenis in gebruik werd genomen. Dit heeft veel impact op mij gemaakt en ik kan er me nu 27 jaar later nog steeds veel van herinneren.

Dit heeft er zeker ook mee te maken dat ik altijd interesse heb gehouden in de gevangenissen en de verhalen van de gedetineerde. Regelmatig bezoek ik ook het gevangenismuseum Veenhuizen het liefst met speciale dagen. Ook lees ik regelmatig boeken die het de gevangenissen en het leven erin te maken heeft. Dit geldt ook voor de televisie programma´s.

Met plezier ben ik ook op zoek gegaan naar de 10 beste boeken over gevangenissen en het leven in de gevangenis. Doordat ik al vele boeken gelezen hebt die met de gevangenissen te maken hebben was het niet zo heel moeilijk ondanks het aanbod. De boeken in de top 10 zijn heel divers.

Om je een goed beeld te geven van de boeken, heb ik naast een boekomschrijving ook een link van Bol.com geplaatst. De link geeft veel extra informatie over het boek, waaronder de waardering en de recensies van de lezers. Via de link kun je het boek eenvoudig en snel bestellen. Een goed alternatief voor Bol.com is Bookspot.nl

Biografie van de bajes

De Bijlmerbajes in Amsterdam is de bekendste gevangenis van Nederland. De zes torenflats aan de rand van de Bijlmer spelen sinds de opening in 1978 een prominente rol in de penitentiaire geschiedenis. Hier zaten drugsbaronnen als Klaas Bruinsma, Charles Zwolsman en Gwenette Martha, gehate moordenaars als Koos Hertogs, Ferdi Elsas en Volkert van der Graaf, maar ook de Heineken-ontvoerders en duizenden anderen. De gevangenis was het toneel van spectaculaire ontsnappingen en gijzelingen.

De afgelopen twee jaar mochten journalisten Gerlof Leistra en Annemarie van Ulden zich vrij bewegen binnen de muren van wat officieel heet de Penitentiaire Inrichting Amsterdam Over-Amstel. Ze liepen mee op de luchtplaats, dwaalden rond in de ‘Kalverstraat’ – de lange verbindingsgang tussen de torens -, draaiden diensten mee op de paviljoens van de Top600-jongeren en op de afdelingen voor ernstig gestoorde delinquenten.

Leistra en Van Ulden spraken uitvoerig met gedetineerden, bewaarders, de directie, de dominees en de imams, de psychiaters en de artsen, de sportdocenten en de medewerkers van de bibliotheek, bezoekers en advocaten. Daarnaast doken ze in de geschiedenis van de roemruchte bajes. Niets bleef voor hen verborgen. Biografie van de bajes biedt een unieke kijk binnen de muren van onze bekendste gevangenis.

Gerlof Leistra (1958) is al 25 jaar verslaggever bij weekblad Elsevier en schreef een groot aantal boeken over misdaad. Annemarie van Ulden (1987) werkte voor Elsevier en schrijft nu voor o.a. LINDAnieuws. Zij maakte ook de foto’s voor Bio van de bajes.

De boeddha in de bajes

De boeddhistisch geestelijk verzorger Cuong Lu bezocht zes jaar lang elke week vier Nederlandse gevangenissen om te praten en mediteren met gevangenen. In De Boeddha in de bajes deelt hij 52 verhalen en lessen die hij daar heeft opgedaan. Hij laat zien dat hoe diep iemand ook gevallen is, het altijd weer mogelijk is om op te staan en opnieuw te beginnen. Vooral als je iemand een helpende hand biedt. Hoe mooi zou het zijn als iemand niet alleen in de gevangenis zit om gestraft te worden, maar om ook weer hoop te voelen? Deze aanpak werkt niet alleen in de gevangenis, maar ook in ons dagelijks leven. Want allemaal kunnen we gevangenzitten in negatieve ideeën over onszelf. Wanneer je weer in jezelf gaat geloven, is het mogelijk om vrij en gelukkig te zijn – zelfs achter tralies.

Cuong Lu (1968) is boeddhistisch leraar en schrijver. Hij is geboren in Vietnam en emigreerde in 1980 met zijn familie naar Nederland, waar hij Oost-Aziatische studies studeerde aan de Universiteit van Leiden. Onder leiding van Thich Nhat Hanh werd hij ingewijd als monnik in Plum Village. Cuong is oprichter van de Mind Only School in Gouda, waar hij boeddhistische filosofie en psychologie doceert.

Gevangenissen in oorlogstijd 1940-1945

Bij gevangenissen in de oorlog denkt men al snel aan onrecht en mishandeling. De werkelijkheid was veel gecompliceerder. Tijdens de bezetting waren er twee soorten gevangenen: de ‘gewone’ delinquenten en de politieke gedetineerden. Die laatste groep werd in de regel opvallend goed behandeld, omdat het gevangenispersoneel niet zelden met het verzet sympathiseerde. Deze en andere constateringen komen aan de orde in een fascinerende studie over de gevangenissen in oorlogstijd: een onderwerp dat tot nu toe merkwaardig weinig aandacht kreeg. Ralf Futselaar maakt duidelijk dat de oorlogsjaren cruciaal waren voor de ontwikkeling van het Nederlandse gevangeniswezen.

Gevangen in Iran

Maryam en Mariziyeh werden in 2009 gearresteerd in Iran vanwege afvalligheid van de Islam en het verspreiden van het christendom. Ze werden overgebracht naar de gevreesde Evin-gevangenis in Teheran alwaar ze na 259 dagen tot ieders verrassing vrijgelaten werden. Mensen all over the world hadden voor hen gebeden. In Gevangen in Iran vertellen ze van hun wonderlijke tijd in de gevangenis. De plek die bekend staat als een hel werd een plek van liefde en hoop voor velen.

Veenhuizen van onder de pet

Veenhuizen bleef tot diep in de jaren ’80 geïsoleerd van de buitenwereld.

Veel waargebeurde verhalen uit die tijd bleven lang onder de pet van de bewakers vanwege hun geheimhoudingsplicht.

Wie zat er? Wat gebeurde er vanaf ca. 1960 in en om de gevangenissen van BajesDorp Veenhuizen?

17 ex-bewakers, medewerkers, en 1 ex-gedetineerde van de gevangenissen Esserheem, Norgerhaven en Bankenbosch geven hun bijzondere belevenissen weer.

Humor, historie en spanning over het leven en werken met o.a. de zwaarste criminelen van Nederland zoals Cor van H., Joop V., Tinus Fens en Aage M. wisselen elkaar af.

Dit en meer is te vinden in “Veenhuizen van onder de Pet.”

Ik zal de wereld nooit meer zien

Toen op een vroege ochtend in de zomer van 2016 werd aangebeld bij de Turkse journalist en schrijver Ahmet Altan wist hij meteen dat de politie voor de deur stond. Hij en zijn broer Mehmet werden gearresteerd in de nasleep van de mislukte staatsgreep in Turkije. De verdenking: verspreiding van verborgen boodschappen ter aanmoediging van de coupplegers. Begin 2018 werd Altan veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. De rest van zijn leven zal hij drieëntwintig uur per dag doorbrengen in eenzame opsluiting.

In Ik zal de wereld nooit meer zien beschrijft Altan op urgente wijze de politieke situatie in Turkije en zijn leven in de gevangenis. Hij overstijgt daarmee zijn eigen tragedie en schrijft indrukwekkend over universele thema’s als vrijheid en het verloop van de tijd, die in een ander licht komen te staan als je weet dat je voor altijd opgesloten zit. Vanuit zijn cel kan Altan nog maar één ding doen: een verhaal vertellen dat zijn lezers niet meer loslaat. Ik zal de wereld nooit meer zien is een oprecht en belangrijk verhaal voor iedereen die gelooft in de kracht van het woord.

Grand Hotel de Bajes

BAM!!! De voordeur knalt uit zijn voegen en een zwaarbewapend arrestatieteam stormt mijn huis binnen. Ik sta onder arrest. Speciale units van de politie, FIOD en Defensie vallen op hetzelfde moment met meer dan driehonderd man dertig locaties binnen. De bordelen, panden en loodsen van mijn vader, seksondernemer Jan Bik, worden volledig uitgekamd. Hij en ik worden verdacht van het runnen van een criminele organisatie, fraude, witwassen en valsheid in geschrifte. Wij zouden de Belastingdienst voor zo’n 30 miljoen euro hebben opgelicht.

Ik word afgevoerd naar de gevangenis. Verschrikkelijke beelden razen door mijn hoofd. Met vier man op cel, geweld, misbruik onder de douche – ik word hun gevangenisbitch en slaap op de betonnen grond. Elke dag werken tot mijn handen bloeden en overleven op water en brood. Het tegendeel blijkt waar.

Grand Hotel De Bajes is een verhaal dat u van de ene in de andere verbazing doet vallen. Het is vooral ook een verhaal waar u recht op hebt: Nederland heeft geen gevangenissen voor criminelen, Nederland deelt all inclusive-hotelkamers uit.

Guantánamo dagboek

Sinds 2002 zit Mohamedou Slahi in Guantánamo Bay op Cuba. In al die jaren is hij nooit van een misdaad beschuldigd door de Verenigde Staten. Een federale rechter heeft zijn vrijlating geëist, maar de Amerikaanse regering vecht dat bevel aan en het ziet er niet naar uit dat ze van plan zijn hem vrij te laten.

Na drie jaar gevangenschap begon Slahi een dagboek, waarin hij zijn leven beschrijft voor hij in Amerikaanse hechtenis verdween en zijn dagelijkse leven als gevangene. Zijn dagboek is niet alleen een indringend verslag van een juridische dwaling, maar vooral een persoonlijk verhaal – beangstigend, soms zelfs geestig en verrassend grootmoedig.

Paupers en boeven

De geschiedenis van strafkolonie Veenhuizen voor het eerst beschreven

Van pauperparadijs tot strafgevangenis: de Drentse kolonie Veenhuizen kent geen gelijke. Het volledige dorp, eigendom van het Rijk, kreeg bijnamen als Hollands Duivelseiland en Hollands Siberië, en is vaak bezongen op de grammofoonplaat, dankzij de etherpiraten die er ook zaten opgesloten.

Wat begon als sociaal experiment van generaal Johannes van den Bosch groeide uit tot een speeltuin van justitie. De kolonie had als eerste een Open Gevangenis, kampen voor Jehovah’s Getuigen en verkeersdelinquenten, drugsvrije afdelingen en een werkkamp voor jongeren.
Behalve de Vier van Breda, meesterkraker Aage M., de Heinekenontvoerders en crimineel Stanley Hillis, zaten hier ook heel wat bekende Nederlanders die wegens rijden onder invloed als straf bomen moesten kappen.

Auteur Jan Libbenga dook vier jaar lang in de woelige geschiedenis van het dorp waar hij zijn jeugd heeft doorgebracht; zijn vader was hoofd Administratie van strafgevangenis Norgerhaven. Libbenga raadpleegde veel, soms amper geopende archieven en sprak met oud-directeuren, oud-medewerkers en ex-gevangenen. Paupers en boeven, waarin voor de eerste keer het volledige verhaal van het bajesdorp staat beschreven, bevat tal van nieuwe feiten.

Jan Libbenga publiceerde eerder onder meer een biografie van meesterwitwasser Robert Jan Doorn, een portret van luis in de pels Pieter Lakeman, de geschiedschrijving van de Nederlandse televisie en een boek over de val van de Icesave-bank. Hij groeide op in Veenhuizen.

Levenslang in Thailand

Het huiveringwekkende verhaal van Pedro Ruijzing, die in 1995 in Thailand ter dood werd veroordeeld voor heroïnesmokkel.

Levenslang in Thailand is het verhaal van Pedro Ruijzing, die in 1995 in Thailand werd gearresteerd toen hij probeerde twee kilo heroïne te smokkelen. Hij werd na een kort proces ter dood veroordeeld, maar door schuld te bekennen wist Pedro zijn straf om te zetten in levenslang. De Thaise gevangenis is voor Pedro als een concentratiekamp. De omstandigheden zijn erbarmelijk en hij moet zijn cel delen met 24 medegevangenen, onder wie enige tijd ook Machiel Kuyt.

Het enige levensdoel dat hij zich kan stellen, is: overleven, en dat lukt alleen door zich aan te passen aan de heersende mentaliteit van corruptie. Alles is te koop, van goederen tot privileges, mits je het juiste bedrag neerlegt. Dankzij bemiddeling van Marijke, een in Thailand woonachtige Nederlandse, lukt het Pedro contact te onderhouden met het thuisfront en met een steeds groter wordende groep sympathiserende Nederlanders, die hem moreel en financieel steunen – wat voor hem van levensbelang is.

Langzaam aan leert hij het idee te accepteren dat hij hier zijn hele leven zal moeten blijven te midden van junks, dealers en corrupte bewakers. In het voorjaar van 2004 krijgt Pedro onverwacht gratie, die te danken is aan bemiddeling rond het staatsbezoek van Koningin Beatrix.

Na een bestaan van negen jaar in een hel op aarde keert Pedro terug naar Nederland.