De top 7 van de beste boeken over de Bijlmer (Amsterdam) 2025

Als je aan de Bijlmer denkt, is de kans groot dat je ook aan Bijlmerramp van 1992 denkt. De Bijlmer was ooit mijn werkgebied en ben ook een aantal keer naar het Kwaku Festival in de Bijlmer geweest. De Bijlmer ken ik dus ook van een andere kant dan alleen in de media wordt getoond.

De boeken op deze pagina laat je ook een heel andere kant van de Bijlmer zien en zijn tevens heel divers. Om je een goed beeld te geven van de boeken, heb ik naast een boekomschrijving ook een link van Bol.com geplaatst. De link geeft veel extra informatie over het boek, waaronder de waardering en de recensies van de lezers. Via de link kun je het boek eenvoudig en snel bestellen. Een goed alternatief voor Bol.com is Bookspot.nl

Het Bijlmer-Kookboek

Amsterdam-Zuidoost, en vooral de Bijlmer, wordt ook wel ‘het kleurrijkste stukje Nederland’ genoemd. Er wonen ongeveer 90.000 mensen, verdeeld over meer dan honderd nationaliteiten. Er is dan ook een enorme diversiteit in de culturen en de tradities van de bewoners. Die diversiteit komt uiteraard ook tot uitdrukking in de keuken: dag in dag uit worden hier gerechten bereid, die hun oorsprong vinden in alle delen van de wereld.

In ‘Het Bijlmer-kookboek’ zijn bijna honderd van zulke recepten verzameld. Vrijwel alle ingrediënten zijn in Nederland verkrijgbaar, en als dat niet het geval is, worden er alternatieven geboden. ‘Het Bijlmer-kookboek’ is hét voorbeeld van de multiculturele en culinaire rijkdom van onze samenleving.

Beladen vlucht bijlmer enquete

Op 4 oktober 1992 voltrok zich een vliegtuigramp in de Amsterdamse Bijlmermeer. Een Boeing 747 van EL AL stortte neer op de flats Groeneveen en Kruitberg. Vele slachtoffers waren het gevolg. Bij het onderzoek naar de oorzaak van de ramp werd duidelijk dat een defect aan de motorophanging van het vliegtuig de ramp waarschijnlijk had veroorzaakt.

Er blijven echter nog veel vragen onbeantwoord. Wat was de lading van het vliegtuig? Hoe is de berging verlopen? Hoe zijn de vele gezondsheidklachten van zowel bewoners, hulpverleners als andere mensen die op plek van de crash zijn geweest te verklaren? Wie waren de mysterieuze ‘mannen in witte pakken’ ?

Zes jaar na het neerstorten van de EL AL Boeing stelde de Tweede Kamer een parlementaire enquêtecommissie in met de opdracht om deze en andere vragen definitief te beantwoorden. Na maanden van intensief onderzoek, vele openbare verhoren van bestuurders, (oud-)ministers en medewerkers van Schiphol en EL AL brengt de enquêtecommissie verslag uit.

Dit report bevat de definitieve gegevens over de lading van het ramptoestel en gaat in op de vraag of relevante informatie door overheidsdiensten werd achtergehouden. Ook het gezondsheidskundig aspect van de ramp komt uitgebreid aan bod. De commissie eindigt haar verslag met een aantal conclusies en aanbevelingen voor de toekomst.

Racisme in de Bijlmer

Racisme is hét thema van deze tijd. Waar het eerst decennialang onbesproken en veelal zelfs ontkend werd, ook in Nederland, broeit sociaal onrecht in ons land. En dat geldt zeker voor een wijk als de Bijlmer. Racisme speelde hierbij een onmiskenbare rol, zo concludeert Makdoembaks in dit boek. En wel op twee manieren: uit racistische overwegingen vond men het niet nodig zorg te dragen voor adequate veiligheid voor de bewoners van de Bijlmer waardoor deze mensen de hele dag in angst leefden. Ook de gezondheidszorg voor hen bleef ver onder de maat. Om deze gevolgen te bagatelliseren tuigde men een racistisch ‘het ligt aan de cultuur/leefgewoonten’-discours op.

In dit boek etaleert Makdoembaks veel navrante gevolgen van racisme in de Bijlmer aan het eind van de vorige eeuw: ondermaatse zorg voor zwangere vrouwen en verhoogde babysterfte; gebrekkige medische zorg voor illegalen uit de Bijlmer, zelfs bij acute medische noodzaak; geen specialistische zorg voor de vele kinderen met psychisch lijden. Wegkijken voor de niet-functionele ventilatie na woningisolatie verhoogt sinds jaren tachtig de morbiditeit en mortaliteit. Makdoembaks vertelt dit alles vanuit een bijzondere positie: zijn eigen ervaringen als huisarts in de Bijlmer.

Als huisarts stond hij aan de frontlijn van het maatschappelijk onrecht, alsmaar vechtend tegen de gemakzucht, het wegkijken, de tegenwerking door officiële instanties en instellingen en ook tegen het soms onverholen racisme van collega’s. Totdat men hem het onmogelijk maakte dit vak nog langer uit te oefenen. Politiek pikant daarbij is de rol van zijn goede vriend mr. drs. André Haakmat, een man met dubbele agenda’s. Hij stond zijn vriend Makdoembaks als advocaat formeel terzijde, maar kreeg als ‘inlichtingenman’ van de overheid waarschijnlijk de opdracht hem zo mogelijk monddood te maken.

Nizaar Makdoembaks is een voormalige huisarts. Hij publiceerde eerder meer dan vijftien studies over de geschiedenis van de voormalige Nederlandse koloniën.

Onverklaarbaar Bewoonde Woning

Het archief van Pieter Boersma bevat een groot aantal foto’s van een nog nauwelijks belicht onderdeel van de geschiedenis van Amsterdam: de periode (ruwweg de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw) waarin het toenmalige stadsbestuur geen enkele prioriteit had voor stadsherstel. Wel bestonden er plannen om een metrolijn met daarbovenop een vierbaansweg dwars door de stad aan te leggen, waarbij hele wijken gesloopt zouden worden.

Het verzet daartegen kwam voornamelijk van de Actiegroep Nieuwmarkt, waar zowel fotograaf Pieter Boersma als de schrijver van de inleiding bij dit boek, Tjebbe van Tijen, nauw bij betrokken waren. Behalve de sloop van de Nieuwmarktbuurt fotografeerde Boersma ook de bouw van de nieuwe wijk Bijlmermeer, tevens het eindpunt van de felbestreden metrolijn.

De Bijbel in de Bijlmer

Dit boek gaat over migranten. In de Bijbel en in de Bijlmer.

Maar eigenlijk gaat het over ons allemaal. Want elk mens is een migrant. We maken in ons leven allemaal een reis, een ontwikkeling door. We zijn constant in beweging en worden daarbij gevormd door onze leef- en werkomgeving. In Nederland wonen en leven een miljoen christenen met een migratieachtergrond. Velen van hen ervaren de Bijbel alsof ze zelf in de verhalen rondlopen. Dat is ook niet zo vreemd: de Bijbel is een boek van migranten. Er staan prachtige verhalen in van mensen die van het ene naar het andere land reisden om daar een nieuw leven op te bouwen.

Ook Samuel Lee is een migrant. Als tiener kwam hij vanuit het Midden-Oosten naar Nederland. Al jaren woont en werkt hij in de Bijlmer en ziet hij hoe migrantenchristenen in kleurrijke, snelgroeiende christelijke gemeenten God aanbidden onder moeilijke omstandigheden. De Bijbel is daarbij hun houvast. Ieder leest de Bijbel vanuit de eigen traditie, maar allemaal delen ze de overtuiging dat de Bijbel een onmisbaar boek voor hun leven is.

Sluit je bij hen aan en laat je inspireren door de krachtige getuigenissen van mensen in de Bijbel en in de Bijlmer die een voorbeeld zijn voor iedere gelovige.

Over de auteur
Samuel Lee is directeur van Center for Theology of Migration aan de Faculteit Religie en Theologie aan de Vrije Universiteit, in opdracht van SKIN (Samen Kerk in Nederland). Ook is hij oprichter van de Foundation Academy of Amsterdam, die migranten een kans geeft om onderwijs op academisch niveau te volgen.

Sinds 1994 is hij voorganger van de Jesus Christ Foundation Church in Amsterdam Zuid-Oost waar veel migranten komen. Zelf kwam Lee als tiener vanuit het Midden-Oosten naar Nederland. Hij promoveerde aan de VU en deed onderzoek naar het christendom in Japan. In 2019 werd hij verkozen tot Theoloog des Vaderlands.

De betonnen droom

Siegfried Nassuth kent een vrije en gelukkige jeugd in Nederlands-Indië, tot de Japanners in 1942 binnenvallen. Op negentienjarige leeftijd wordt hij tewerkgesteld aan de Birmaspoorlijn. Na de oorlog begint Siegfried, vervuld van mooie tropenherinneringen maar ook getraumatiseerd door oorlogservaringen, in Delft aan de studie bouwkunde. In Amsterdam wordt hij bouwmeester van het grootste project uit zijn tijd: de Bijlmermeer. Een ruim opgezette wijk van honingraatflats met moderne woningen te midden van ongekend veel groen.

In De betonnen droom gaat Daan Dekker op zoek naar het verhaal van een mysterieuze en eigenzinnige stedenbouwkundige die ten zuidoosten van Amsterdam zijn droom hoopte te realiseren: een futuristische wijk waar de ultieme vrijheid beleefd zou worden en tegelijkertijd het collectief heilig zou zijn. Het liep anders. Een ontwerp vol grote idealen werd al snel ingehaald door de weerbarstige realiteit.

Bijlmer Bajes R.I.P

Elke keer als fotograaf Robbert Jan de Witte langs de Bijlmer Bajes kwam werd zijn nieuwsgierigheid gewekt. Er zat een gekke contradictie in het iconisch pand – open en bloot aan het treinspoor richting Amsterdam Centraal en tegelijkertijd mysterieus gesloten. Twee jaar geleden werd hem in de aanloop van de sloop van de Bijlmer Bajes gevraagd een fotoserie te maken.

Niet eerder was er binnen gefotografeerd vanwege privacy van gevangenen en cipiers. Maar nu het pand leegstond kreeg hij de kans om een verdwijnend stukje erfgoed te vereeuwigen. In de foto’s zijn geen mensen te zien, maar door de sporen die gevangenen en cipiers hebben achtergelaten in het pand voel je de aanwezigheid. De foto’s geven voeding om je een voorstelling te maken hoe het in de Bijlmer Bajes was. Tegelijkertijd schuilde in de vormgeving van het pand en de vervallen staat ervan een enorme schoonheid. Nog even heeft het pand gediend als opvangcentrum voor vluchtelingen.

Nu bestaat de Bijlmer Bajes niet meer. Alles wat er nog van over is zijn de foto’s van Robbert Jan. ‘Bijlmer Bajes R.I.P.’ is een documentair beeldverslag geworden van een begrip dat in het geheugen gegrift staat van niet alleen alle Amsterdammers, maar van alle Nederlanders.