De top 10 van de beste boeken over pedagogiek 2025
De fascinerende wereld van pedagogiek biedt inzichten, methodieken en inspiratie voor iedereen die betrokken is bij de opvoeding en het onderwijs van kinderen. Of je nu een ouder, leerkracht, student of gewoon een nieuwsgierige lezer bent, de boeken over pedagogiek vormen een onschatbare bron van kennis en wijsheid.
In deze blog neem ik je mee op een ontdekkingsreis langs enkele van de meest invloedrijke en inspirerende boeken op het gebied van pedagogiek. Of je nu zoekt naar praktische gidsen, filosofische inzichten of wetenschappelijke benaderingen, deze selectie van boeken belicht de diverse facetten van de Pedagogiek.
Om je een goed beeld te geven van de boeken heb ik naast een boekomschrijving ook een link van Bol.com geplaatst. De link geeft veel extra informatie over het boek waaronder de waardering en de recensies van de lezers. Via de link kun je het boek eenvoudig en snel bestellen.
Psychologie en pedagogiek van het jonge kind

Psychologie en pedagogiek van het jonge kind biedt een perspectief op wat opvoeding en onderwijs voor kinderen van nul tot ongeveer tien jaar zou moeten inhouden. Wat houdt de groei ‘van binnen naar buiten’ in, hoe verhouden zich meedoen en stimuleren respectievelijk onderwijzen en leren? Kortom: hoe verloopt het verband tussen ‘laten groeien’ en ‘leiden’? De baby-, dreumes-, peuter- en kleuterfasen en de eerste schooljaren worden zowel vanuit de praktijk als theoretisch behandeld.
In de praktisch getinte hoofdstukken gaat het, geïllustreerd aan vele casussen, over fase typerende gedragskenmerken en hoe je je daar pedagogisch toe moet verhouden. In de theoretische hoofdstukken wordt aandacht besteed aan de rol van de cultuur en hoe de school kan bijdragen aan de vorming van (cultuur)kritische volwassenheid. Tevens wordt de systeemtheorie voor de kleine kind-periode beschreven en de betekenis van de eerste symptomen van zelfreflectie tijdens de kleuterjaren. Daarbij wordt duidelijk hoe de kanteling van kleuter naar schoolkind zich voltrekt, en waarin de opvoeding daarná verschilt van die van daarvóór. Ook komt aan de orde hoe zich al vroeg de drievoudige relatie ontwikkelt tussen kind, het andere en de ander. Een nog zelden besproken ontwikkeling, die vooruitwijst naar de latere leerling-leerstof-docentrelatie in het onderwijs.
Als schoolkinderen rond hun negende jaar rekenen, schrijven en lezen op ‘aanvankelijk’ niveau beheersen, zijn ze klaar voor de eigenlijke algemene vorming. Het boek eindigt hier. Het heeft dan één van de boeiendste perioden van de persoonlijkheidsontwikkeling behandeld. Het boek is geschreven voor hbo-studenten (Pabo, SPW, SPH, pedagogiek) die binnen hun opleiding te maken krijgen met leer- en ontwikkelingspsychologie, pedagogiek en/of onderwijskunde. Ook ouders kunnen er hun voordeel mee doen: de praktische hoofdstukken zijn herkenbaar, de theoretische zijn helder en inzicht verrijkend.
Ontwikkelingspedagogiek

Bij de opvoeding van ieder kind spelen de omgeving waarin het kind opgroeit en zijn biologische mogelijkheden een heel belangrijke rol. In Ontwikkelingspedagogiek wordt de wisselwerking tussen deze twee factoren uitvoerig behandeld. De verschillende disciplines die zich bezighouden met de (neuro-)psychologische ontwikkeling en de opvoeding van het kind worden samengebracht en kritisch besproken. Het boek start met een algemeen gedeelte waarin opvoedingsstijlen, visies, gezinstypen, opvoedingsdoelen en -middelen aan bod komen. Daarna volgt een gedeelte over pedagogische situaties die meer uitdaging vergen, oftewel de orthopedagogiek. Het boek eindigt met een aanzet tot de (ortho-)didactiek.
Elk hoofdstuk is voorzien van een korte inleiding op het onderwerp, tips om te interveniëren, een samenvatting, een begrippenlijst en casusmateriaal met opdrachten. In deze volledig herziene en geactualiseerde druk van Ontwikkelingspedagogiek wordt de diagnostiek kritisch belicht en wordt de (zelf)opvoeding van speciale talenten uitgebreid behandeld. Ook is er aandacht voor de gevolgen van de opvoeding voor de ontwikkeling van het brein. Op de bijbehorende website, www.ontwikkelingspedagogiek2edruk.nl, is bovendien voor zowel student als docent veel extra materiaal te vinden.
De opvoeding wordt enerzijds gefaciliteerd of beperkt door de biologische aanleg van een kind, maar de opvoeding heeft anderzijds ook een duidelijke beperkende of faciliterende invloed op de mogelijkheden en beperkingen van een kind. Een beperking kun je beschouwen als een afwijking van het gemiddelde. Zo’n afwijking kan ook een kracht of uitdaging zijn, mits de opvoeder die signaleert en coacht. In Ontwikkelingspedagogiek wordt daarom de term ‘uitdagingen’ gehanteerd. Het boek start met een algemeen gedeelte, waarin opvoedingsstijlen, visies, gezinstypen en opvoedingsdoelen en middelen worden besproken. Dit gedeelte wordt vervolgd met pedagogische situaties, die meer uitdaging vergen, oftewel orthopedagogiek. Het boek eindigt met een aanzet tot de (ortho)didactiek.
Elk hoofdstuk is voorzien van een inleiding, een samenvatting, tips om te interveniëren en casusmateriaal met opdrachten. In deze volledig herziene en geactualiseerde druk van Ontwikkelingspedagogiek wordt onder andere de diagnostiek kritisch besproken en wordt de (zelf)opvoeding van speciale talenten uitgebreid behandeld. Ook is er aandacht voor de gevolgen van de opvoeding voor de ontwikkeling van het brein.
Pedagogiek in beeld

Pedagogiek in beeld biedt een kijkje in de wetenschappelijke keuken van de pedagogiek en is daarmee een inleiding in de studie van opvoeding, onderwijs en hulpverlening. Het boek geeft een helder beeld van enkele belangrijke uitkomsten van pedagogisch onderzoek in Nederland en laat zien hoe die resultaten tot stand zijn gekomen. Daarbij komen de belangrijkste werkvelden aan bod: algemene pedagogiek, gezinspedagogiek, orthopedagogiek, leerproblemen en onderwijspedagogiek. Concrete voorbeelden van onderzoek maken duidelijk wat de pedagogiek heeft gepresteerd en wat in de toekomst van deze discipline mag worden verwacht.
Prachtige Pedagogiek

Dit boek geeft een frisse blik op het werken met jonge kinderen. De Reggiopedagogiek biedt een inspirerende visie die in het boek gekoppeld wordt aan de alledaagse praktijk van de hedendaagse Nederlandse kindcentra: kinderopvang, kleuteronderwijs en buitenschoolse opvang.
Met praktijkvoorbeelden laat auteur Inge van Rijn zien hoe pedagogisch medewerkers en leerkrachten worden uitgedaagd om met de Reggiopedagogiek aan de slag te gaan. Daarbij staan verwondering en ontdekkend leren voorop. Verplichte knutsels en strakke methoden worden opzij gelegd en medewerkers gaan samen met de kinderen op avontuur om ‘honderd nieuwe werelden’ te ontdekken, te verzinnen en te dromen. Deze ervaringen uit de praktijk worden steeds gekoppeld aan zeven thema’s uit de Reggiopedagogiek.
Voor begeleiders en opleiders biedt dit boek een overzichtelijke introductie in de Reggiopedagogiek, vol prachtige voorbeelden uit de Nederlandse praktijk. Bij ieder hoofdstuk staan vragen waar ze direct mee aan de slag kunnen in de teams en op de opleidingen.
Inge van Rijn studeerde pedagogiek en werkte lange tijd als pedagoog in de kinderopvang. Daarnaast gaf ze scholing aan medewerkers van kindcentra. Als ‘schrijvende pedagoog’ publiceert ze over pedagogiek en jonge kinderen. In 2020 verscheen haar boek Pedagogiek in de vingers.
Dat is pedagogiek

Onmisbare referentiewerk voor pedagogen en iedereen met interesse in het pedagogisch denken.
Pedagogische praktijken en instellingen zoals de school, het gezin, de universiteit, de zorg, en het jeugd- en volwassenenwerk ondergaan grondige veranderingen. Ze stellen de pedagogiek voor de uitdaging om met deze veranderingen zowel theoretisch als praktisch om te gaan. In ‘Dat is pedagogiek’ vindt de lezer hiertoe de nodige inspiratie. In het boek worden belangrijke teksten uit de Westerse pedagogische traditie van de 20ste eeuw samengebracht, in Nederlandse vertaling en voorzien van een korte introductie en situering.
Het zijn stuk voor stuk sleutelteksten die tot op vandaag betekenisvol en actueel zijn. Ze stimuleren en voeden discussies binnen de pedagogiek. Tegelijk vormen de verzamelde en vertaalde tekstfragmenten ook een handig referentiewerk voor wie pedagogiek studeert, voor wie pedagogisch werkzaam is of voor wie interesse heeft in het pedagogisch denken van de 20ste eeuw.
Kairos in de klas

In dit boek is de rijke pedagogische literatuur praktisch bruikbaar en inzetbaar gemaakt voor leraren (in opleiding), zodat zij beter toegerust voor de klas staan. Door de literatuur handen en voeten te geven, leren leraren te spelen met de pedagogiek. De auteurs moedigen je daarbij aan om je eigen weg te vinden, je eigen vragen te stellen, je eigen fantasie te gebruiken en je eigen manier te vinden om in contact te blijven met wat jou aan het hart gaat. Met een voorwoord van Wouter Pols en een bijdrage van Mariëtte Lusse (hoofdstuk 4).
‘Een geheel nieuw pedagogiekboek, waarin het engagement van de leraar centraal staat.’ Wouter Pols, voormalig lerarenopleider ‘Deze kennismaking met pedagogiek biedt voor elke docent een prachtig nieuw raamwerk om de wereld door een ander kleur vensterglas te kunnen leren zien.’ Ellen Klatter, lector Versterking Beroepsonderwijs en lector Studiesucces ‘Voor mij leest het als een uitnodiging, als een ‘Oh kom er eens kijken wat ik in het pedagogische landschap vind’. Carlos van Kan, lector Pedagogische Professionaliteit van Leraren ‘Praktisch en uitnodigend geschreven. Mooi! Ik denk dat het heel bruikbaar is voor leraren (in opleiding).’ Rob Martens, hoogleraar Onderwijswetenschappen ‘Een handboek voor doeners, die geen lezers zijn, maar het hierdoor wel worden.’ John Schobben, docent leergang Beroepspedagogiek mbo
Pedagogiek: De plicht om weerstand te bieden

“Krachtig en actueel” – Gert Biesta Weerstand ervaren, weerstand leren bieden aan verlangens en leren omgaan met weerstand van anderen: dit zijn fundamentele ervaringen die kinderen in opvoeding en onderwijs moeten meekrijgen. Sterker nog: kinderen hebben er recht op, zo stelt pedagoog Philippe Meirieu in dit boek. Weerstand is in het denken van Meirieu geen obstakel dat overwonnen moet worden, maar een noodzakelijke voorwaarde voor een volwassen levenshouding.
Leraren en opvoeders hebben de verantwoordelijkheid om van weerstand bieden een pedagogische prioriteit te maken. Ze moeten dit bieden aan de torenhoge maatschappelijke verwachtingen van het onderwijs, aan de ouders en leerlingen die een beroep op hen doen en, niet in de laatste plaats, aan zichzelf.
Philippe Meirieu (1949) is in Frankrijk de pedagoog bij uitstek. Hij is als adviseur op nationaal niveau betrokken geweest bij belangrijke onderwijshervormingen, waaronder een hervorming van de lerarenopleidingen en een curriculumherziening. Ook is hij actief als politicus, de laatste jaren als vice-president van de regio Rhône-Alpes, met in zijn portefeuille het thema ‘een leven lang leren’.
Pedagogiek in de onderwijspraktijk

Onze maatschappij stelt hoge eisen aan leraren. Kinderen moeten hun talenten kunnen ontwikkelen en goede resultaten behalen, maar ook ondersteund worden in hun sociaal-emotionele ontwikkeling. De leraar moet zorgen voor een veilig en optimaal leerklimaat voor alle kinderen in de klas Hoe vind je als leraar een manier van pedagogisch handelen die voldoet aan alle eisen, en waarin je ook jezelf nog kunt vinden?
Pedagogiek in de onderwijspraktijk biedt ondersteuning bij het ontwikkelen van een geïntegreerde benadering van pedagogisch handelen in het onderwijs, en een eigen visie daarop. Het boek bespreekt drie dimensies van de pedagogische visie: de pedagogische opdracht, het pedagogisch klimaat en het pedagogisch perspectief op de leeromgeving. Hierbij is er specifieke aandacht voor passend onderwijs, omgaan met diversiteit en samenwerken met ouders en educatieve professionals in en rond de school. In de laatste hoofdstukken plaatst de auteur de geïntegreerde pedagogische aanpak in een maatschappelijk kader. Met behulp van de geboden theorie en treffende voorbeelden kunnen (aankomende) leraren een goed onderbouwde visie op pedagogisch handelen ontwikkelen.
Pedagogiek in de onderwijspraktijk is bedoeld voor pabostudenten, studenten pedagogiek en leerkrachten in het basisonderwijs en het vmbo.
Jeroen Onstenk is lector Geïntegreerd Pedagogisch Handelen aan Hogeschool Inholland. Hij schreef ook Lerend leren werken en was medeauteur van Ontwikkeling door onderzoek en Ontwikkeling door werkplekleren.
Inleiding in de pedagogiek

‘Inleiding in de pedagogiek’ legt kort en kernachtig in begrijpelijke taal de basisprincipes en -begrippen van de pedagogiek uit. In het eerste deel van het boek komt de praktijk van het opvoeden aan bod, rijkelijk geïllustreerd met casusmateriaal. Hierdoor krijg je als student meteen een beeld bij de aangeboden stof.
De voorbeeldsituaties komen uit allerlei culturen in de Nederlandse samenleving. Het tweede deel gaat dieper in op de theorie: het beschrijft de ontstaansgeschiedenis van de pedagogiek en de relatie met andere sociale wetenschappen. Deze hoofdstukken behandelen theorieën en inzichten uit de psychologie en sociologie die de pedagogiek hebben beïnvloed. De auteur legt steeds het verband tussen de theorie en de praktijk uit het eerste deel. Annemarie Becker formuleert leerdoelen bij ieder hoofdstuk en besteedt aandacht aan de laatste ontwikkelingen in het werkveld.
De verwerkingsopdrachten aan het eind van ieder hoofdstuk bieden je de gelegenheid te controleren of je de stof goed hebt begrepen. Ook vormen ze een aanzet tot het onderzoeken van je eigen opvattingen over opvoeding. Op www.lerarencampus.nl staan extra vragen, opdrachten en discussieteksten voor studenten en docenten. In de herziene druk ook aandacht voor de gevolgen van covid-19 door meer thuisonderwijs en de risicofactor van geweldstoename. Casussen zijn waar nodig geactualiseerd.
‘Inleiding in de pedagogiek’ is geschreven voor hbo-studenten van de studierichtingen social work en pedagogiek, maar is ook interessant voor andere studenten of professionals die met het vak pedagogiek in aanraking komen.
Pedagogiek in de vingers

Dit werkboek geeft praktijkgerichte adviezen om met pedagogisch medewerkers in gesprek te gaan over hun werk. Het laat zien hoe je samen na kunt denken over de pedagogische taken van het kindercentrum.
Sinds 2019 moet iedere pedagogisch medewerker worden gecoacht door een pedagogisch begeleider. Dat stelt de wet Innovatie Kwaliteit Kinderopvang (IKK) verplicht. Kindercentra zitten te springen om goed opgeleide begeleiders. Met dit boek krijgen opleidingen en begeleiders in kindercentra praktische ‘tools’ aangereikt waarmee ze direct in de praktijk aan de slag kunnen. Bij ieder hoofdstuk staan concrete opdrachten en tips.
Het boek is geschreven in een taal die de medewerkers uit de kinderopvang begrijpen en die hen aanspreekt. De alledaagse praktijk van de kinderopvang komt tot leven in sprekende voorbeelden. Dringende pedagogische vragen komen aan bod. Hoofdpersonen in het boek zijn de pedagogisch medewerkers: hun taken op de werkvloer staan centraal.