De top 10 van de beste boeken over de Zuiderzee 2025

De Zuiderzee was een binnenzee in het noordelijk deel van Nederland dat is ontstaan in de late middeleeuwen tot 1932. Door de voltooiing van Afsluitdijk werd de Zuiderzee gesplitst in 2 wateren. Het gesloten water is het IJsselmeer geworden en het niet afgesloten water is de Waddenzee.

Het huidige IJsselmeer is ongeveer half zo groot als de oorspronkelijke zee, een deel van de voormalige Zuiderzee is door droogmakerijen land geworden. Hierdoor is Urk bijvoorbeeld geen eiland meer, maar ligt het in één van de aangelegde polders.

Meer over de Zuiderzee en de drooglegging lees je in de boeken die ik geselecteerd heb voor deze pagina. De boeken worden uitgebreid beschreven om je een goed beeld te geven, Naast de boekomschrijving heb ik ook een link van Bol.com geplaatst. De link geeft veel extra informatie over het boek, via de link kun je het boek over de Zuiderzee ook eenvoudig en snel bestelen.

Biografie van de Zuiderzee

‘Biografie van de Zuiderzee’ vertelt de geschiedenis van de Zuiderzee aan de hand van 25 verhalen, waarin vaak mensen centraal staan.

De Allerheiligenvloed van 1170, 850 jaar geleden, leidde tot een open verbinding tussen het Almere en de Noordzee. Het zoute water dat naar binnen stroomde werd bepalend voor de omgeving – hele dorpen en kastelen werden opgeslokt – maar ook voor de geschiedenis van het gebied, en daarmee die van Nederland.

Arie Kok vertelt de geschiedenis van de Zuiderzee in 25 verhalen, waarin vaak mensen centraal staan. Van de watergeus die de Slag op de Zuiderzee (1573) overleeft tot de vroedvrouw van Schokland, van de haringvisserij tot de walvisvaart. Het boek eindigt met het sluiten van de Afsluitdijk in 1932.

Eens ging de zee hier tekeer

In ‘Eens ging de zee hier tekeer’ vertelt Eva Vriend de geschiedenis van de Zuiderzee en IJsselmeer. Op 28 mei 1932 werd de Afsluitdijk gedicht. De kustbewoners stonden erbij, keken ernaar en moesten zich zien te redden. Wat betekent zo’n ingrijpende verandering voor de cultuur, de identiteit en de toekomstdromen van mensen, tot op de dag van vandaag?

Aan de hand van de levensgeschiedenissen van vier vissersfamilies uit Urk, Volendam, Spakenburg en Wieringen vertelt Eva Vriend een groots verhaal over de innige band met het water, de veerkracht die vereist is om vooruit te komen en vissersbloed dat kruipt waar het niet gaan kan.

Volgens het DWDD Boekenpanel is dit ‘een ontroerend boek in de traditie van Geert Mak en Frank Westerman’.

Fietsen rond de voormalige Zuiderzee

De Zuiderzee is een mythe; een zee die niet meer bestaat. Maar er liggen nog wel prachtige kleine havenstadjes, vestingsteden en natuurgebieden langs de oevers die hun oude allure bewaard hebben. Dit maakt een tocht rond de Zuiderzee tot een veelzijdige fietsroute. Zeker omdat er vaak fietspaden aangelegd zijn op de oude dijken, met een mooi uitzicht over het landschap.

De route rond de voormalige Zuiderzee gaat niet alleen rond het IJsselmeer, het Markermeer en alle polders, maar ook rond een deel van de Waddenzee. Vandaar dat de eilanden Texel, Vlieland en Terschelling (de drie eilanden die via veerdiensten met elkaar verbonden zijn) zijn opgenomen in de route. Fietsers die tijd willen winnen kunnen de Waddeneilanden overslaan en de Afsluitdijk nemen.

Het mooie van een ronde fietsroute is dat je op ieder punt in de route kunt beginnen. In dit boek start je in Amsterdam en fiets je met de klok mee, via het voormalige eiland Marken en de VOC-steden Hoorn en Enkhuizen, door de Wieringenmeerpolder naar Den Helder. Daarna volgen drie prachtige Waddeneilanden en kom je in Harlingen weer aan land.

Langs de kust van het IJsselmeer gaat het door de Friese Zuiderzeestadjes Workum, Hindeloopen, Stavoren en Sloten. Rond de randmeren liggen de kleine pittoreske havenstadjes Blokzijl en Vollenhove. Door de Hanzestad Kampen, gaat het via Harderwijk naar Nijkerk. In de oude haven van Bunschoten-Spakenberg lijkt het alsof de tijd heeft stilgestaan. Door Laren en de vestingstad Naarden bereik je bij Muiden het Muiderslot. Via een prachtig fietspad langs het IJmeer, is het niet moeilijk om Amsterdam weer te bereiken.

• Gratis downloadbare GPS-track
• 16 uitneembare kaarten
• Uitgebreide lijst met overnachtingsmogelijkheden

Het Vergeten Leven Rond De Zuiderzee

Vissen en visvangst, vissers en vissersvrouwen. Het leven aan boord van een vissersboot. Het verwerken en verkopen van vis. Het roken van paling, het koken en pellen van garnalen. De angst voor het water. De jeugd van een visserskind. Van Edam tot Enkhuizen, van Harderwijk tot Hoorn, van Spakenburg tot Stavoren, van Amsterdam tot Monnickendam, van Urk tot Volendam Het vergeten leven rond de Zuiderzee schetst een prachtig beeld van het dagelijks leven in de dorpen rond de Zuiderzee. Dorpen die eens waren gelegen aan een woeste zee en nu van dezelfde zee zijn afgesloten door de Afsluitdijk. De nostalgische zwart-witfoto’s maken Het vergeten leven rond de Zuiderzee tot een onvergetelijk tijdsdocument.

32 verrassingen aan de voormalige Zuiderzee

80 jaar IJsselmeer: een rondje langs de mooiste plekken Tachtig jaar geleden werd de Afsluitdijk voltooid en de Zuiderzee ingepolderd. 32 verrassingen aan de voormalige Zuiderzee neemt je mee op een tocht en laat zien wat er is veranderd voor de mensen die hier aan het water wonen. Vissers en schippers komen aan het woord, evenals palingrokers, kaasmakers, een vuurtorenwachter en hedendaagse middenstanders. Vergezeld van prachtige fotografi e biedt dit boek een memorabele tocht langs het meer, dat eerst zee, maar daarvoor weer meer was.

Polderkoorts

Decennialang bepleitte Cornelis Lely de aanleg van een afsluitdijk. Er was uiteindelijk een ramp voor nodig om zijn tegenstanders de mond te snoeren. In januari 1916 zette een hevige storm grote delen van het noorden onder water. Plotseling wilde iedereen die dijk. Althans, bijna iedereen. Want in het afgelegen Harderwijk woonde een ongeschoolde ondernemer die besloot het op te nemen tegen de hoge heren die waren bevangen door de polderkoorts.

De eigenzinnige Eibert den Herder waarschuwde keer op keer voor de gevolgen die de aanleg van een afsluitdijk voor de Zuiderzee zouden hebben. Wat zou er gebeuren met de visserij, waarvan velen afhankelijk waren? Hoe profijtelijk zouden die polders eigenlijk worden, en hoe veilig zou men daar leven, in dat nieuw te maken land? Was dit waterwerk wel Holland op zijn best? Eibert den Herder verzette zich tot zijn laatste snik tegen de komst van de Afsluitdijk, en tegen het afscheid van de Zuiderzee.

In Polderkoorts werpt Emiel Hakkenes een nieuw licht op de geschiedenis van de Zuiderzeewerken, die honderd jaar geleden, op 14 juni 1918, begon met de ondertekening van de Zuiderzeewet.

Het was dinsdagavond 21 maart 1916. De lente begon. De Slag bij Verdun was in volle bloedige gang, Duitsland leek de oorlog te verliezen. In Den Haag werd in de late avond de Wet tot afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee aangenomen, zonder hoofdelijke stemming.

Terwijl de voorzitter het volgende punt aan de orde stelde – een wijziging van een onderwijswet – raapte Cornelis Lely zijn papieren bij elkaar en verliet het Binnenhof. Thuis gaf hij zich over aan melancholieke gedachten. Het was gelukt. Dertig jaar geleden sprak hij met zijn vader over het inpolderen van de Zuiderzee. Nu ging het beginnen.

Pittoreske reis langs de dode steden van de Zuiderzee

In de zomer van 1873 maakte de Franse cultuurhistoricus Henry Havard (1838-1921) met een tjalk een zeiltocht over de Zuiderzee, waarvan een jaar later het verslag verscheen in zijn boek La Hollande pittoresque, voyage aux villes mortes du Zuiderzée. Havard geeft een kleurrijke beschrijving van de steden die hij bezoekt en gaf hiermee bijvoorbeeld de aanzet tot het toerisme naar Volendam. Hij verbaast zich over de ontvolking van eens bloeiende centra als Enkhuizen en Medemblik, in de tijd van Havard verworden tot ‘dode’ steden.

De nieuwe vertaling van Lex Wapenaar maakt dit opmerkelijke reisverslag weer toegankelijk voor de hedendaagse lezer en schetst een prachtig beeld van het leven rond de toenmalige Zuiderzee. ‘Er is geen enkele reis in Europa die, uit wijsgerig en etnografisch oogpunt, van groter belang is dan een rondvaart over de Zuiderzee’, aldus Havard.

‘Heel Europa moet nog eenmaal de ogen richten naar dit stukje land dat werd veroverd op de elementen, dat werd geschapen door het menselijk genie, beschermd door zijn onvermoeibare volharding en dat de geboortegrond was van zoveel edele burgers, het object van zoveel bewondering en toewijding!

Het Hollandse vaderland moet opnieuw van zich laten spreken, de wereld opnieuw verlichten met de stralen van zijn grandeur, zodat, wanneer op een noodlottige dag de naam van een grote natie van de kaart van Europa wordt geveegd door een overwinnend volk, de hele verraste wereld niet zal zeggen: was er dan nog een Nederland?’

Rondom Zuiderzee En Ijsselmeer

Op 28 mei 1932, om precies te zijn om 13.02 uur, werd het laatste stroomgat – de Vlieter – in de afsluitdijk tussen Noord-Holland en Friesland gedicht. De Zuiderzee was niet meer, het IJsselmeer een feit. De woeste Zuiderzee, die door de jaren heen zijn tol had geëist, was getemd en dat garandeerde de veiligheid van het achterland. Voor vele Zuiderzeevissers betekende het echter het einde van hun broodwinning.

Door het oog van Cornelis Springer (1817-1891)

Het boek ‘Door het oog van Cornelis Springer’ verschijnt bij de gelijknamige tentoonstelling in het Zuiderzee Museum te Enkhuizen. Hierin maakt auteur Arnold Ligthart voor het eerst inzichtelijk hoe Cornelis Springer zich ontwikkelde van een romanticus pur sang tot dé grote specialist in topografische stadsgezichten.

Op basis van veel nieuw bronmateriaal wordt een beeld geschetst van Springers leerjaren onder Kaspar Karsen, zijn reizen door Europa en de beweegredenen om zich vanaf circa 1850 toe te leggen op topografisch herkenbare stadsgezichten. Met dit laatste onderscheidde hij zich van tijdgenoten die trouw bleven aan de romantische doctrine van het gefantaseerde stadsgezicht. Hoewel zijn stadsgezichten een grote mate van topografische herkenbaarheid bezitten, ontsnapte de schilder zelden aan de verleiding het stadsbeeld te regisseren.

De vraag hoe Springer de werkelijkheid naar zijn hand zette vormt een rode draad in dit boek. Veel aandacht gaat uit naar Springers marktgerichte aanpak en zijn omgang met opdrachtgevers. Zijn atelier was een geoliede machine en hij vierde zulke grote successen, dat hij uitgroeide tot de best betaalde schilder van zijn tijd.

Op basis van veel persoonlijke documenten wordt een zeldzaam compleet beeld geschetst van Springers bloeiende schilderspraktijk. Daarnaast wordt voor het eerst uitgebreid verslag gedaan van zijn bezoeken aan de Zuiderzeesteden Enkhuizen, Hoorn, Medemblik, Monnickendam, Edam, Amsterdam, Naarden, Elburg, Harderwijk, Kampen, Makkum en Hindeloopen.

Dat Cornelis Springer in de 21ste eeuw nog steeds een breed publiek weet te boeien heeft alles te maken met de topografische herkenbaarheid van zijn stadsgezichten en de briljante, gedetailleerde wijze waarop ze zijn geschilderd. In het ruim geïllustreerde boek worden juist deze kwaliteiten voor het voetlicht gebracht.

Spiegel Van de Zuiderzee: Geschiedenis En Cartobibliografie Van de Zuiderzee En Het Hollands Waddengebied

Dit pionierswerk beschrijft voor de eerste maal alle gedrukte nautische kaarten van de voormalige Zuiderzee tot de voltooiing van de Afsluitdijk in 1932 en het Hollands Waddengebied (met name de zeegaten).

Kaarten van Nederlandse gewesten en provincies zijn vanaf het midden van de negentiende eeuw regelmatig op systematische wijze door diverse auteurs beschreven. Dit is echter niet het geval voor de beschrijving van de kaarten van de Zuiderzee, het huidige IJsselmeer en het Hollands Waddengebied. Dit terwijl de Zuiderzee toch een heel bijzondere geschiedenis heeft en daardoor kan bogen op een aparte cartografische ontwikkeling. Er is geen plek in Nederland waar de relatie met het water op een buitengewone manier tot uitdrukking komt als bij de verandering van de Zuiderzee in het IJsselmeer.

Met dit aantrekkelijke en rijk geillustreerde boek is er eindelijk een compleet overzicht van de geschiedenis van de kartering van de Zuiderzee en het Hollands Waddengebied van 1584 tot 1932 beschikbaar. De vier auteurs hebben in nauwe samenwerking met de staf van URU-Explokart van de Universiteit Utrecht een gedegen onderzoek uitgevoerd en een standaardwerk samengesteld.

De ruim 130 kaarten zijn alle in kleur afgebeeld en al hun bekende staten worden uitvoerig beschreven en gedocumenteerd. Hiermee is dit boek een nuttig en zeer attractief overzichtswerk geworden voor elke gebruiker of liefhebber van oude kaarten, de Zuiderzee en het Hollands Waddengebied.